Dersim Dernekleri Federasyonu (DEDEF), Avrupa Demokratik Dersim Birlikleri Federasyonu (ADEF) ve Dersim Araştırmaları Merkezi (DAM), 1935’te çıkarılan “Tunceli Kanunu”nun tahakkümcü uygulamalarına direndikleri için 1937’de asılarak idam edilen Seyit Rıza ve arkadaşlarını andı.
“Dersim 37-38, hiçbir şeyi unutmadık, hiçbir şeyi affetmedik” pankartı açılan eylemde, katliama ilişkin görüntülerin olduğu dövizler taşındı. Kadıköy rıhtımında düzenlenen eyleme Halkların Demokratik Partisi (HDP) milletvekili Musa Piroğlu, Dersim Belediye Başkanı Fatih Maçoğlu, Halkların Demokratik Kongresi (HDK), Partizan, Devrimci Parti ve çok sayıda siyasi parti, demokratik kitle örgütü temsilcisi katıldı.
Eylem, Dersim tertelesinde katledilenler, Seyit Rıza ve arkadaşları için saygı duruşuyla başladı.
Basın açıklamasını okuyan DEDEF Yönetim Kurulu üyesi Sabahat Babayiğit, tertelenin Dersimlilerin belleğinde tesellisi olmayan ve kabul edilemez bir yara olduğunu söyledi. “Dersim kimliğinin ve kültürünün temel taşıyıcısı konumundaki başta Seyid Rıza olmak üzere kanaat önderlerimiz, Alîyê Mirzê Silî, Fındık Ağa, Hesen Ağa, Hesenê Îvraîmê Qijî, Resik Uşen ve Uşenê Seydî’yi hileyle katlettikten sonra devlet, başsız ve çaresiz kalan Dersim halkına karşı eşine az rastlanılır bir kırım, müsadere ve saldırganlıkla tartışmasız bir tertele uygulamıştır” diyen Babayiğit, 4 Mayıs 1937 bakanlar kurulu kararıyla Dersim’de köy boşaltmalar ve sürgünlerin başladığını, direnenlerin yakılıp kopartıldığını, çocukların ailelerinden koparılıp Türk Sünni ailelere verildiğini anlattı.
Tektipleştirici devletin 1937’den ibaren Dersim kimliğini yok etmeyi hedeflediğini söyleyen Babayiğit, “Mağaralara sığınan kadın ve çocukların zehirli gazlarla katledilmesinin yanı sıra, köylerinden toplanan masum insanlar ayırım gözetilmeksizin kurşuna dizilmiş, süngülenmiş, uçurumlardan atılmıştır. Bu eylemler ile sadece Dersim’e karşı değil aynı zamanda tüm insanlığa karşı suç işlemiştir” ifadelerini kullandı.
Başta Dersimlilere ve tüm kamuoyuna bu insanlığa karşı suçların teşhir edilmesi ve lanetlenmesi sorumluluğunun düştüğünü ifade eden Babayiğit, Dersim’de gerçekleştirilen soykırımın baş sorumlusunun kendinden olmayanı düşman görüp yok etmeyi amaçlayan ırkçı ideoloji olduğunu vurguladı. Mevcut devlet aklının 85 yıl sonra da aynı uygulamaları sürdürdüğünü söyleyen Babayiğit, şöyle devam etti: “1937/1938, Dersim halkına yönelik baskı ve asimilasyon politikalarının toptan bir imha haline dönüşme tarihidir. Dersim, 85 yıldır yaralarını sarmaya, inkar edilmişliğini aşmaya, eşit yurttaşlık hakkını kazanmaya ve atalarının mezar yerlerini bulmaya çalışıyor. Tarihi hatırlamanın ve katledilenlerin anıları önünde saygıyla eğilmenin, ülkemizde ileride benzeri kitlesel katliamların engellenmesi; insan haklarına saygılı, barışı sağlamış demokratik bir toplumun kurulabilmesi için çok önemli olduğuna inanıyoruz.”
Babayiğit, DEDEF, ADEF ve DAM olarak taleplerini şöyle sıraladı:
🔹”Arşivler açılsın.
🔹Seyid Rıza ve arkadaşlarının mezar yerleri açıklansın.
🔹Sürgünler, kayıplar ve evlatlık alınan çocukların listesi açıklansın.
🔹Dersim ismi iade edilsin.
🔹Dersim halkından özür dilensin.
🔹Dillerimize ve inancımıza özgürlük tanınsın.
🔹Dersim’de ekolojik ve kültürel tahribata yol açacak projeler iptal edilsin.
🔹Eşit yurttaşlık hakkımız tanınsın.”
Eylemde konuşan HDP milletvekili Musa Piroğlu, Dersim katliamından yıllar sonra Dersim’e ve Alevilere karşı benzer bir saldırganlığın iktidar tarafından yürütüldüğünü belirtti. Dersim’de sadece halkın değil doğanın, inancın ve tarihin de yok edilmek istendiğini kaydeden Piroğlu, güncel iktidarın da Meclis’te Alevileri diyanetin Alevisi yapacak bir yasayı görüştüğüne dikkat çekti.
Eylem, Dersim tertelesinde katledilenler, Seyit Rıza ve arkadaşları için okunan klamlar ve lokmaların pay edilmesiyle son buldu.
kaynak ve fotoğraf: ETHA
