Yorum

Ortadoğuʼnun şiddetli halkası: Suriye!

Uzun bir redir Ortadoğudgelişmelerciddiboyutlaraulaşmışdurumda.Herilişkidedeğişimgösteren vebunabağlıolarakbiçimkazanan hamleler,kamuoyundaciddikafakaşıklıklarınanedenoluyor.

“SuriyeEkonomisininYenidenYapılandırılmasıadıylabaşlatılanveİngiltere,Türkiye,Almanya,Fransa,KatarveSuudiArabistan’ınkatılımıylagerçekleştirilen toplantınınardından3yılgeçti.3yıl boyuncaSuriyedeyaşananlar,Arap Baharı”olarakifadeedilenrecin enşiddetlihalkasıolarakyerinikorumaktadır.

ÖzellikleIŞİD’inBleduŞamstratejisiveBağdadi’ninhilafetilanıile dengelergiderekdeğişmeyebaşladı. ABD’ninaskerisavaşdoktrininioluşturanTerörizmİleKüreselSavaşplanınoktasındabirnimetolan IŞİD’inbölgedekihertasarrufu, ABD’ninbölgeyedönükoperasyonlarınameşrulukzeminisundu.ÖzellikleABDninIŞİDedönükhavaoperasyonlarınışişirereksunanburjuva medya,bureçteaktifroloynadı.

AçıkbiçimdegelinensüreçbirSu- riyekriziolaraktanımlanmaktadır. BölgeselbirkapırolündekiSuriye’ninveonunkumandasındaolan BaasRejimi’nindüşmesiplanı,ABD açısındanentemelhedeflerdenbirisi olarakilksırayıtutmaktadır.Ancak BaasRejimi’ninözellikleHalepte ardıardınaeldeettiğiaskeribaşarılar,ABD’ninplanlarındabirkarmaşayanedenolmaktadır.Esadkarşıtı başlayanreç;şimdilerdeIŞİDkarşıtıbirreceeviriliyorgibigörünse de,esastabirparalelliktaşımaktar. Budurummevcutözgülkoşullarınedeniylebirikilemvebelirsizlikolarak yansıyor.Buikilemise,Suriyeyedö- nükherplandaanlaşmazlıklaranedenolmaktadır.

“MutedilObamanmutedilgrupları

KobanêsavaşıilebaşlayanABDnin havaoperasyonları,birçokdengeyi diştirdidiyebiliriz.Havaoperasyonları,yüzeyselolarakbakıldığında; IŞİD’ekarşıstratejiyibelirginolarak gösteriyorgibigöstersede,esastabelirsizlikdevamediyor.SüreçaçısındanABD’ninennetstratejisi,2030 KüreselEğilimlerRaporu’ndakonu edilenasimetrikişgaldir.BuprogramçerçevesindeABD;Irak’taAmerikanaskerlerinitekrarmuharipç olarakgöndermeden,sahadaIrakaskerinigüçlendirerekSuriyedede güçlü“mutedil(ılımlı)”gruplaryaratmakistiyor.ABD,Suriyedeçlendirilmesiplanlananmutedil gruplarınBaasRejimi’nekarşımasadadaağırlıkkazanacağınainanıyor ki;busayededolaylıolarakEsad’ıhedefalmadan,Suriyepolitikasınıişletmeyiplanlıyor.

TahranŞamarasındakiirtibat hattını(NİORDKINC);EXXOMOBİLLEveARAMCO’nunSuriyeüzerindensevkedilmesineimkânveren akışkoridorulehinekesmeyideneyen ABD,bureçtetamanlamıylabaşarılıolamadı.BubaşarıyıeldeetmehevesiyleSuriyedoğalgazverileriniTürkiye,İngiltere,Fransaveİsraildevlet veistihbaratyetkililerinedağıtanve roloynatanABD;şimdiherülkenin, kendiSuriyepolitikasınakarışmasındanrahatsızlıkduymaktadır.

Semirtilerekbüyütülenvesosyolojiktemellerüzerindenkendineciddi birideolojikzeminhazırlayanIŞİD; açıkbiçimdeABDninbölgeselpolitikalarındaroloynamakdeğil,ortakolmakistemektedir.Budurumelbette antiemperyalizm  olarak  nitelendirilemezancakgelinenaşamada;IŞİDin ABDkarşıtıtutumu,bölgeselhâkimiyethevesiolaraktarifedilebilir.

YaniIŞİD,toplamışolduğuçileABD’ninmutedilgrubuolmakistememektedir.

DiğeryandaniseABD,bölgeselplandoğrultusundaönceliğiIrak’avermektedir.BölgeselolarakgüçlendirilmekverolmodelyapılmakistenenIrak’ınistikrarı,ABDaçısındanoldukçaönemlibiryerdeduruyor.ABD,bölgeselpolitikasınıtanımlarkenikistratejiortayakoyuyor.Birincisi; Irak’ınbölgeselgücününartırılmasıveaskeriyeteniniyenileyerekbölgeselbirharpakademisikurmak.BunedenleABD,Irak’takiaskersayısınıikikatınaçıkarmaveIrakgüçlerineekeğitimiçinüslerkurmakararıaldı.YinedePentagon,Iraklılaraeğitimsürecinin8–10ayıbulabileceğinibelirtiyor.Bununyanında,ABDSavunmaBakanıChuckHagel;IrakgüçlerininIŞİD’lemücadeledeüstsınırlarınaulaştığıuyarısınıyaptı.

İkincisiise;IŞİD’ingüvenlibölgesininkurutulması.BuiseABDstratejisininSuriyeayağınıoluşturmaktadır.Rakka’daalanhâkimiyetinikoruyanIŞİDtümliderkadrolarınıbubölgedebarındırmaktadır.ABDisebu bölgeninkurutulmasından,bununise ancakEsad’ıngitmesiilemümkün olacağındanbahsetmektedir.Ancaşuankitablodadarüldüğügibi; ABD’ninIŞİDivurmasıylaIŞİDilesavaşanBaasRejimi’ninelinirahatlatı yorolmasıverejiminmuhalifleridahaçokvurmasıABDaçısındanbir handikaptır.G–20zirvesinde,Esaileilgilirecindiplomatikyollaçözülmesigerekliliğinevurguyapan Obama;belkirecişimdilikböyleişletecekancakEsadadönükdiplomatikyolharicindebaşkasenaryolarda hazırlayacaktır.Ancakanlaşılan Esadıngitmesişimdilikasyaalınmışdurumdadır.

Esad’ınkolaykolaygitmeyeceğini anlayanABD,bölgederolverdiğiülkelerindenabnıdüşürmeninderdinedüşmüştür.Türkiyegibibirçok ülke,Esadanükherhangibiraskeri operasyonunyapılmamasınıtepkiyle karşılamaktadırancakABD,açıkbiçimdeEsadanüktümplanlarını iptaletmişdurumdadeğildir.Ancak asyaaldığıreçte,dahaşiddetlibir çatışmanınortayaçıkmasıdamuhtemeldir.Suriye,IŞİDekarşımücadeleadıaltındaABDnindaŞamve Lazkiyekentlerinesaldırıdüzenleyebilecidüşüncesiyle;ABDaskerigüçleriniSuriyetopraklarındanuzaktutabileceksonjenerasyonS-300ze başlıklarınınteslimatınıyapmaküzere Rusya’yısıkıştırarakönlemalmayaçalışmaktadır.Rusyaise,bazıidariprosedürlerintamamlanmasından hemen sonrabuişintamamlanacağıteyidindebulundu.

Koalisyonianlaşmazlıklarveçıkarçatışmaları

ABDöncülüğündebaşlayankoalisyon hareketiiçinde,ciddianlaşmazlıklar devametmektedir.IŞİD’inbölgesel gücününanitibariileyavaşlamışolması,ABD’ninesasprojesideğildir. Enbaşındanberiesasproje,Esad’ın gitmesive(ABDBarışEnstitüsü’nde araştırmagörevlisivegazeteciRobin Wright’ınaçıkladığı)Ortadoğuharitasınınbölgeyeuyarlanmasıdır.Buharitayagöre,bugünküSuriyedevletinin topraklarındadörtteüçoranında azaltmayapılmasıplanlanıyor.İsrail SavunmaBakanıMosheYaalonda ABDyeyaptığıseyahatisırasındabu projeyidesteklediğinibelirtmektedir.

ABD,Suriye’ninİsrailekoubölgeler,ŞamdolaylarıveAkdenizsahilleriilesınırlıkalmasınıdüşünmektedir.Bukonuda,ABD-İsrailittifakınyanısıraFransa-Türkiyeittifakıdadikkatçekicidir.TürkiyeveFransa,IrakKürdistanBölgeselYönetimiveRojavadanoluşanbirleşikbirKürdistanistemediğinisıklıkladilegetirmektedir.DolayısıylaFransa-Türkiyeittifakı,Rojava’yıboğmakistemekteveABD’yi “ArapBaharıplanınagöreilkbaşlardadüşünülen“Suriyederejimdeğişikliğişeklindeprojeüzerineçekmeyeçabagöstermektedir.YaniMüslümanKardeşlerTeşkilatı’nıŞam’daiktidaragetirmek.BununtasarrufundaiseTC;ABD’yiHalep’edahaleetmediğiyönündesıklıklaeleştirirken,FransaiseIŞİD’ekarşıoperasyonlardangeriçekileceğinivemçalışmalarınSuriyeyönetiminindevrilmesiiçinorganizeedileceğinibelirtti.

ButabloiçindeOrtadoğu’yadönükmplanlarderinbirkarmaşaiçinegirmişdurumdadır.Suriye’demuhaliflerinparçalıduruşunueleştirenABDyönetimi,şimdikendisiaynıkriziyaşamaktadır.

Daha fazla göster

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu