* Nancy Pelosi’nin Tayvan ziyareti, onu analiz etmeye ve anlamaya çalışırken kafanızı karıştıran türden bir Amerikan politikasıdır. Bu ziyaret dünyanın daha fazla krize ve gerilime ihtiyaç duymadığı bir dönemde ciddi bir kriz yarattı.
Bırakın Tayvan’da Amerika ile Çin arasındaki bir savaşı veya başka bir deyişle bir yanda Batı, diğer yanda Çin ve Rusya arasında bir çatışmayı Ukrayna savaşı dahi dünyanın kafasını bir şekilde karıştırdı.
* Pelosi’nin ziyareti zamanlama sonuçları açısından kötü bir fikirdir. Batı’da bile birçok analist bunu hem Tayvan hem de çok hızlı bir şekilde kötüleşen ABD-Çin ilişkileri için “onyıllardır yaşanan en tehlikeli gerilim anlarından” biri olarak sınıflandırdı. New York Times, ziyaretin ABD ile Çin arasındaki çatışmayı ateşleyen kıvılcım olup olmayacağını sorguladı. Londra’da Financial Times bunu kötü bir fikir olarak nitelendirirken, The Economist bunun Amerika’nın tutarsız stratejisini ve Biden yönetiminin politikalarındaki kaosu açığa çıkardığını söyledi.
* Amerika, Ukrayna’daki savaşla ve Rusya ile olan tehlikeli gerilimle meşgulken, şimdi Çin’i kışkırtmanın ne anlamı vardı? Ve Pelosi, net faydalarının ölçülmesinin zor ve fakat risklerinin görülmesi kolay olan bir ziyaret için neden bu zamanı seçti?
* Önümüzdeki Kasım ayında yapılacak ABD Kongresi ara seçimlerinden önce ziyaretin seçim amaçlı olması pek olası değil çünkü Amerikan seçmeninin bu seçimlerdeki endişelerini Çin ve dış politikadan çok iç ve ekonomik politika oluşturuyor. Aman Tanrım, Pelosi, çoğu analist gibi, bu seçimin Kongre’deki teraziyi Cumhuriyetçiler lehine çevirmesini ve Demokratların Temsilciler Meclisi başkanlığını kaybetmesine yol açmasını beklemiyorsa.
* Ziyaret, bir başka Temsilciler Meclisi Başkanı Cumhuriyetçi Newt Gingrich’in 1997’deki ziyaretinden bu yana, çeyrek asır sonra Tayvan’a ABD Temsilciler Meclisi sözcüsü tarafından yapılan ilk ziyarettir. O ziyaret de ilgiye ve tartışmalara yol açmıştı. Ve bugün de hala Tayvan üzerindeki gerilimin tarihsel süreci içinde hatırlanıyor.
* Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in, yıl sonunda yapılması planlanan 20. Komünist Parti Ulusal Kongresi’nde yeni bir dönemde de aday olmak istediği için seçim hesapları daha önemli olabilir. Xi, yavaşlayan bir ekonominin iç zorluklarıyla, Corona pandemisi nedeniyle sıkı kısıtlamaların sonuçlarıyla karşı karşıya ve şu anda istediği son şey, Pekin’in ABD’nin Tayvan provokasyonu ve Çin’in birleşik politikasına bir meydan okuma olarak gördüğü şey karşısında tereddütlü görünmek. . Bu nedenle, Xi’nin Biden’a Amerika’nın “tek Çin” politikasını ihlal etmeye çalışırsa ateşle oynadığını söylemesinin ardından Çin’in tepkisi öfkeli ve “halk ordusunun” boş durmayacağı tehdidiyle birlikte geldi.
* Ziyaret aynı zamanda, Çin’in bir parçası olarak gördüğü Tayvan konusunda son zamanlarda daha katı bir tutum benimseyen Çin liderliğine yönelik bir provokasyondur.
* Soru şu ki, Pelosi’nin ziyaretinin yarattığı kriz karşısında Xi şimdi ne yapacak? Sembolik bir askeri tepkiyle mi yetinecek, yoksa krizi büyütecek ve Çin’i Amerika ile olası bir çatışmaya sokacak bir adım mı atacak?
* 1995 yılının ortalarında, Pekin, eski Tayvan Devlet Başkanı Lee Teng-hui’nin ABD’ye yaptığı resmi olmayan ziyaretten duyduğu öfkeyi göstermek için adanın yakınında denize füzeler ateşlemişti. Gerilim, Çin’in ekonomik gelişime odaklanmak için uzun soluklu bir politika tercih ederek sakinleşmeye karar vermesine kadar birkaç ay sürdü. Ama bu 27 yıl önceydi.
* Bugün Çin, dünkü Çin’den farklıdır ve onunla Amerika arasında Tayvan konusunda herhangi bir çatışma veya herhangi bir başka kriz, dünyayı kelimenin tam anlamıyla gerçek bir felakete sürükleyecektir. Çin bugün daha güçlü ve kendinden daha emin bir durumdadır ve artık sadece ekonomik liderlik ve askeri güç için Amerika ile rekabet etmiyor, giderek daha fazla kaslarını esnetiyor ve etkisini dünyaya yayıyor. Bu nedenle Pelosi’nin ziyaretine yanıt, Pekin’in kara, hava ve deniz yoluyla gerçek mühimmatla dört günlük tatbikatlar ilan etmesi, Tayvan ile temas hattına ulaşan geniş bir alanı kapatması, ihracatı durdurma önlemleri almasıyla büyük bir güç gösterisiyle geldi ve Çin’in yeniden birleşme politikasını teyit etti.
* Her ne kadar Biden yönetimi ziyareti önemsiz göstermeye çalışsa ve Tayvan politikasının değişmediğini söyleyerek ziyaretin bir krize dönüşmemesi için çağrıda bulunsa da, bu açıklama tansiyonu düşürmedi.
Çin, Pelosi’nin ziyaretinin Beyaz Saray’a meydan okuyarak ve herhangi bir koordinasyon olmadan, hatta gayri resmi olarak gerçekleştiğine ikna olmuş görünmüyor. 82 yaşındaki Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’nin Çin’e karşı tavırlarında şahin olarak görüldüğü doğru, ancak Biden da bu konuda güvercin değil. Ve tüm ABD yönetimi, Çin’i Amerika’ya, çıkarlarına ve dünyadaki lider konumuna yönelik en büyük tehdit olarak görüyor. Bütün bunlar, Çin’in Pelosi ile Beyaz Saray arasındaki ziyarete ilişkin beyan edilen pozisyon farklılığını rol dağılımından başka bir şey olarak görmemesine neden oluyor.
* Bu bağlamda Pekin, yaptığı açıklamalarda Washington’un daha fazla savaş gemisi ve uçak göndererek ve bölgedeki güçlerini alarma geçirerek Pelosi’nin ziyaretini önceden planladığını belirtti. Ve tüm bunlar, Washington’un stratejik önceliklerini yeniden düzenlediğini ve dikkatini Çin ve Pasifik bölgesine odakladığını gizlemediği ve ABD askeri varlığının arttığı bir süreçte gerçekleşiyor.
* Xi, Corona pandemisinin etkilerinden henüz kurtulamadığı bir dönemde Çin ekonomisini daha da sarsacak adımlarla riske atmak istemediği için Çin’in tepkisinin sınırlı olacağına bahse giren taraflar var. Bu mümkündür, ancak Xi’nin Komünist Parti Kongresi’ne hazırlanırken ve üçüncü bir dönem için can atarken, Tayvan ziyaretinin ve Çin liderliğine yaptığı provokasyonun tetiklediği krizin hafife alınması gerektiği anlamına gelmez. Çin’in bu seferki tepkisinin, Washington’u ve politikasını test edecek ve aynı zamanda hesaplanmamış adımların risklerini artıracak olan önceki krizlerde olanlardan daha uzun sürmesi muhtemeldir.
Pelosi bu turuyla dikkatleri üzerine çekmeyi başarmış olabilir, Temsilciler Meclisi’ndeki görev süresi için puan toplamış da olabilir; ancak ziyaret aynı zamanda –Tayvan’ın güvenliğini geliştirmeksizin- Pekin’i kızdıran, Biden yönetimini utandıran ve dış politikasının sorun ve kargaşasını ifşa eden bir gösteri eylemi olarak görülecektir.
Yanlış hesaplamalar yanlış sonuçlara yol açar ve dünya, içinde bulunduğumuz gergin durumda, nükleer savaşa yol açan bir felaketten sadece bir adım uzakta görünmektedir.
*El-Tayyar gazetesinin editörü olan Osman Mirghani, iktidar karşıtı gösterilerde Sudan gizli servisi tarafından tutuklanarak hiçbir suçlama olmaksızın uzun süre tutuklu kaldı. 2019’da serbest bırakıldı. Mirghani’nin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan ziyaretine ilişkin yazısı Sudan Telegraph’tan Türkçe’ye çevrildi.
